W piątek, 15 lutego, otwarta zostanie wystawa czasowa „(Nie)znana historia. Miecz z Kielczy”, której kuratorem jest Mariusz Krawczyk. Wystawa przybliży nieznaną historię jednego z mieczy, odkrytego przypadkowo wraz z dwoma innymi na wschód od wsi Kielcza, w województwie opolskim.
Kielcza to niewielka wieś w województwie opolskim, położona na lewym brzegu Małej Panwi. To tutaj w roku 1922 lub 1923 znaleziony został skarb, na który składały się trzy miecze. Szczególnie cenny był jeden z nich, antenowy, o charakterystycznej głowicy w kształcie dwóch niedomkniętych spiral. Miecze trafiły do Muzeum Górnośląskiego w Bytomiu (wówczas Oberschlesisches Landesmuseum). Pod koniec drugiej wojny światowej Niemcy w obawie przed zbliżającym się frontem spakowali i ewakuowali najcenniejszą część bytomskich zbiorów archeologicznych. Wówczas miecz z Kielczy zaginął. W niewyjaśnionych do dziś okolicznościach po 1945 roku fragment tego miecza znalazł się w zbiorach nyskiego muzeum.
W 2014 roku Muzeum Powiatowe w Nysie odwiedził badacz i znawca pradziejowego uzbrojenia z epoki brązu – archeolog Michał Bugaj. W uszkodzonym zabytku rozpoznał jednoznacznie, że miecz z naszych muzealnych zbiorów, to fragment zaginionego w 1945 r. miecza z muzeum bytomskiego. Chociaż zachowany tylko w części i zniszczony, wciąż jest bardzo cennym zabytkiem. Mimo że stracił nieco jako eksponat wystawienniczy, zyskał niezwykłą historię, która została opisana w naszym muzealnym wydawnictwie (Michał Bugaj, Miecz z epoki brązu – nie całkiem utracony, nie całkiem odnaleziony, [w:] "Nyskie Szkice Muzealne", t. IX, 2016 r., s. 17-24).
Do tej pory podobnych mieczy odkryto w Europie około 180, w Polsce jest ich obecnie 15. Takich mieczy nie wykuwali, lecz odlewali z brązu (stopu miedzi z cyną) metalurdzy przed trzema tysiącami lat. Misternie wykonane i pięknie zdobione, trafiały do rąk najlepszych wojowników i - jak się przypuszcza - ówczesnych wodzów. Przyjmuje się, że kult miecza, nierozerwalnie związany z liczącymi sobie setki i tysiące lat dziejami oręża, zaczął się właśnie w epoce brązu.
Na wystawie oprócz „tytułowego” miecza z Kielczy można obejrzeć także pięć innych mieczy z brązu ze zbiorów Muzeum Górnośląskiego w Bytomiu. Najstarszy z nich, datowany na około 1600-1300 rok p.n.e., jest jednocześnie jedynym tego typu zabytkiem w Polsce. Głownię miecza z zachowaną płytką i nitami do mocowania rękojeści znaleziono przypadkowo w bagnie w Leśnikach na Opolszczyźnie. Bardzo pięknym i cennym eksponatem jest miecz ze Strzelnik w powiecie brzeskim. Znaleziony podczas orki w 1883 roku, datowany jest na około 1000-900 rok p.n.e. Niezwykłym znaleziskiem jest skarb z Gamowa w powiecie raciborskim, odkryty w latach 30. XX wieku. Składały się na niego przedmioty z brązu, między innymi 2 miecze datowane na około 800-750/700 rok p.n.e. Ekspozycję uzupełnia kopia miecza z Paczkowa ze zbiorów Muzeum Powiatowego w Nysie – piękny miecz typu węgierskiego, datowany na lata 1500-1200 p.n.e., znaleziony w 1954 roku w starorzeczu Nysy Kłodzkiej.
Odlane w brązie dwie kopie mieczy można, a nawet należy wziąć do ręki, by na chwilę poczuć się jak wojownik sprzed 3 tysięcy lat.
Obok zabytków na wystawie obejrzeć można także 2 prezentacje przedstawiające komputerową rekonstrukcję miecza z Kielczy – jedna w formie filmowej, a druga to rekonstrukcja 3D do obejrzenia przez okulary wirtualnej rzeczywistości "vr" (gratka nie tylko dla wielbicieli gier komputerowych).
oprac. Mariusz Krawczyk na podst. tekstu Barbary Badury,
konsultacja merytoryczna Michał Bugaj
znana_historia_miecz_z_kielczy_nysa_plakat_korekta.jpg)
